Το μνημείο του Μενεκράτη

Πρόκειται για ταφικό μνημείο, κενοτάφιο (διάμ.4,80μ., ύψ.1,40μ.) προς τιμήν του Μενεκράτη, προξένου της Κέρκυρας στην Οιάνθεια, πόλη κοντά στο σημερινό Γαλαξείδι. Φέρει επιγραφή σύμφωνα με την οποία ο δήμος αναγνωρίζοντας το έργο του, ανέγειρε το μνημείο με τη βοήθεια του αδελφού του Πραξιμένη που ήλθε για το σκοπό αυτό από την πατρίδα του.

Η επιγραφή σε κορινθιακό αλφάβητο χρονολογείται στα 600 π.Χ., περιτρέχει τον ανώτερο δόμο (IG IX 1,867) και συγκαταλέγεται στις αρχαιότερες σωζόμενες ελληνικές επιγραφές. Αντίστοιχα ο αρχιτεκτονικός τύπος του κενοταφίου τοποθετείται χρονολογικά στα 570/540 π.Χ. και βρίσκει μοναδικό παράλληλο στη Λίνδο της Ρόδου, το κενοτάφιο προς τιμήν του Κλεόβουλου το οποίο δεν έχει χρονολογηθεί με ακρίβεια.

Σχεδιαστική αναπαράσταση του τρόπου καλύψεως του
μνημείου και τομή

Το μνημείο αποκαλύφθηκε το 1843 την περίοδο της Αγγλοκρατίας στο νησί, κατά τη διάρκεια δημοσίων έργων. Έκτοτε έχει υποστεί σημαντικές φθορές λόγω της έκθεσής του και του εύθρυπτου υλικού του.

Πρόκειται για κυκλικό κενοτάφιο που πατάει σε εξέχουσα βάση και αποτελείται από πέντε δόμους από μαλακό, κιτρινωπό, ντόπιο πωρόλιθο κατά το ισοδομικό σύστημα. 

 

Η κωνική στέγη του δεν είναι η αρχική, αλλά πρέπει να είναι παρόμοια με εκείνη. Το μνημείο καλύπτεται από λίθους εν είδει ακτινωτής κεραμώσεως και καταλήγει στην κορυφή σε κεντρική ορθογώνια πλίνθο.

Το μνημείο του Μενεκράτη βρίσκεται στα όρια του νεκροταφείου που αναπτύχθηκε κατά τους αρχαϊκούς χρόνους στα βόρεια της αρχαίας πόλης και εκτείνεται έξω από τα τείχη, απέναντι από την πύλη του λιμανιού του Αλκινόου. Η χρήση του συνεχίστηκε και κατά τους ελληνιστικούς χρόνους ενώ περιορίστηκε κατά τη ρωμαϊκή περίοδο.

Πάνω στους τάφους συχνά τοποθετούνταν σήματα, απλά ή σύνθετα, τα οποία πολλές φορές αποτελούν μοναδικά έργα τέχνης. Μοναδικό παράδειγμα αποτελεί το 'λιοντάρι του Μενεκράτη' που φυλάσσεται στο αρχαιολογικό Μουσείο της Κέρκυρας και ονομάστηκε έτσι καθώς υπήρχε αρχικά η εντύπωση πως ήταν τοποθετημένο πάνω στην κεντρική ορθογώνια πλίνθο του κενοταφίου του Μενεκράτη.

Η επιγραφή

Το εντυπωσιακότερο τμήμα του μνημείου είναι η επιγραφή 10 στίχων, απο τις αρχαιότερες σωζόμενες ελληνικές επιγραφές που έχουν βρεθεί σε Ελληνικό χώρο, η οποία διαβάζεται ανάποδα.

Η επιγραφή σε δακτυλικό εξάμετρο είναι χαραγμένη από τα αριστερά προς τα δεξιά. Στην επιγραφή εντοπίζεται και η ύπαρξη στίξης. Παρότι η στίξη θεωρείται σπάνια στις κορινθιακές επιγραφές, φαίνεται ότι χρησιμοποιείται στις μνημειακές τουλάχιστον επιγραφές των αποικιών. 

 

Η στίξη διακρίνεται στο τέλος κάθε μετρικού στίχου, με σειρά τριών στιγμών. Το επίγραμμα εντάσσεται στον κορινθιακό-κερκυραϊκό επικό κύκλο της αρχαϊκής εποχής στην Β. Δ. Ελλάδα.

 H ΥΙΟΥ ΤΛΑΣΙΑ FΟ ΜΕΝΕΚΡΑΤΕΟΣ ΤΟΔΕ ΣΑΜΑ ׃ ΟΙΑΝΘΕΟΣ ΓΕΝΕΑΝ,

ΤOΔΕ Δ’ ΑΥΤΟΙ ΔΑΜΟΣ ΕΠΟΙΕΙ ׃ ΕΣ ΓΑΡ ΠΡΟΞΕΝ FΟΣ ΔΑΜΟΥ ΦΙΛΟΣ˙

ΑΛΛ’ ΕΝΙ ΠΟΝΤΟΙ [׃] ΟΛΕΤΟ, ΔΑΜΟΣΙΟΝ ΔΕ ΚΑ OΟΝ ΡΟ׃

ΠΡΑΞΙΜΕΝΕΣ Δ’ ΑΥΤΟΙ Γ[ΑΙΑ]Σ ΑΠΟ ΠΑΤΡΙΔΟΣ EΝΘΟΝ ׃

ΣΥΝ ΔΑΜΟΙ ΤΟΔΕ ΣΑΜΑ ΚΑΣΙΓΝΕΤΟΙΟ ΠΟΝΕΘΕ

Το επίγραμμα μας πληροφορεί ότι το μνημείο ανήκει στον Μενεκράτη, γιο του Τλασία, Οιανθέα (από την Οιάνθεια της δυτικής Λοκρίδας) στην καταγωγή. Το μνημείο το κατασκεύασε ο δήμος, επειδή ο Μενεκράτης υπήρξε πρόξενος και φίλος του δήμου (των Κερκυραίων), όταν έχασε τη ζωή του στη θάλασσα, πράγμα που συνιστά συμφορά για όλη την πόλη (πρβλ. Αρχίλοχο w, 7D). Ο Πραξιμένης, ο αδελφός από την πατρίδα, αφού ήρθε στην Κέρκυρα, κατασκεύασε το μνημείο αυτό μαζί με τον δήμο.

Η επιγραφή αρχίζει από το σημείο του ρόμβου, για τον οποίο δόθηκαν διαφορετικές ερμηνείες, ορισμένες από τις οποίες αναφέρει ο Μουστοξύδης.

Αντλήθηκαν πληροφορίες απο: Υπουργείο Πολιτισμού |Εργαστήριο Τεκμηρίωσης Πολιτιστικής και Ιστορικής Κληρονομιάς