Η Κέρκυρα έβλεπε τηλεόραση πριν απο την υπόλοιπη Ελλάδα

Γράφει ο Ηλίας Αλεξόπουλος

Η Λέσχη Αξιωματικών, το «Corfu Palace», ο σταθμός του Μπάρι, η «Τελεφούνκεν», ο Δαφνής, ο Κάρτερ, η Νάκη και το παρθενικό ντοκιμαντέρ της ΥΕΝΕΔ.

ΑΡΧΕΣ δεκαετίας του ’60. Ο άυλος μύθος έχει πλέον δραπετεύσει απ’ τις άγουρες περιγραφές περί «μαγικού κουτιού» και ο όρος «τηλεόρασις» χαϊδεύει πια οικεία το υπογάστριο μιας νέο-Ελλάδας που, ξεφυλλίζοντας τα λαϊκά ρομάντσα εποχής, γουργουρίζει περιμένοντας το lifestyle της «νέας εποχής».

ΔΕΝ ΚΟΠΙΑΣΕ με βήμα, ακριβώς, γοργό. Στην άλλη πλευρά τ’ Ατλαντικού η τηλεόραση είχε φθάσει ήδη απ’ τη δεκαετία του ’20. Η Ευρώπη, πάλι, ακόμη και τα υπόλοιπα Βαλκάνια, την ξέραν’ από χρόνια. 

Στην Ψωροκώσταινα, θα έπρεπε να φθάσει το ’61 για να εκπέμψει ο πρώτος πειραματικός τηλεοπτικός σταθμός (στο πλαίσιο της Δ.Ε.Θ., κτίριο Δ.Ε.Η.). 

Και το ’66 για την παρθενική οργανωμένη εμφάνιση του επίσης πειραματικού, ΕΙΡ (Μέγαρο Ο.Τ.Ε.)˙ με το ιστορικό «καλησπέρα σας. Από σήμερα το ΕΙΡ καθιερώνει…», της Ελένης Κυπραίου.

ΕΣΤΩ κι έτσι, τότε, η χώρα έμπαινε στο… λούκι. Γνώριζε το νέο μέσον. Μάθαινε. Γοητευόταν. Και ίσως, γυρίζοντας το μάτι κατά τη βορειοδυτική μεριά του χάρτη, να ψιθύριζε πίσω από τα δόντια και κάνα… σοβινιστικό, έναντι «των τυχερών Κερκυραίων», που όπως γράφαν’ οι φυλλάδες, απολάμβαναν από καιρό «τα μεγάλα γεγονότα».

ΔΕΝ ΗΤΑΝ ψέμα. Η Κέρκυρα γνώρισε την τηλεόραση αρκούντως πιο νωρίς απ’ την υπόλοιπη Ελλάδα. Το βίωμα των πρώτων συσκευών που ήδη, απ’ τα late 50s, συνόδευαν την κλιμακούμενη τουριστική εξέλιξη του τόπου. Λίγες, μετρημένες – αλλά απέναντι στ’ απέναντι zero…

«ΜΟΝΟ 10 συσκευές υπάρχουν στα σπίτια των Κερκυραίων», έγραφε η «Ομάδα» του ’60, με αφορμή τη θέαση των Ολυμπιακών Αγώνων (Ρώμη)˙ τις έκανε 20, το ’64. Και οι κάτοχοι, συγκεκριμένοι: Η Λέσχη Αξιωματικών (το καλύτερο, θρυλείται, σήμα) και τα πολυτελή ξενοδοχεία. «Castello», «Ξενία», «Corfu Palace»…  

ΗΤΑΝ και θέμα συγκυριακό ετούτο το προνόμιο. Η Ιταλία, απέναντι. Κι εκεί η RAI (σε μια ούτως ή άλλως φάση συζήτησης με την επίσημη Ελλάδα για την παροχή τεχνογνωσίας και υποδομών στο πλαίσιο αποζημιώσεων για τα δεινά του Β’ Παγκοσμίου) ήδη ήκμαζε. 

Μέσω, λοιπόν, της Eurovision, το σήμα απ’ το σταθμό του Μπάρι (όπως, παλαιότερα, και του ραδιοφώνου) έφθανε και στο νησί. Όχι «καμπάνα». Αλλά η δουλειά, γινόταν…

ΣΠΑΝΙΟ κειμήλιο εκείνων των διεργασιών, εντοπίστηκε στα «Νέα», καλοκαίρι του ’57 (Ιούλιος): κλήση απ’ τη διεύθυνση του «Corfu Palace» σε τεχνικούς της «Telefunken», να εγκαταστήσουν κεραία στην ταράτσα, προκειμένου ν’ αναμεταδίδει, για τους εκλεκτούς πελάτες – επισκέπτες, τα ιταλιάνικα προγράμματα. «Τόσον η διαύγεια της εικόνος, όσον και ο ήχος είχαν αρίστην απόδοσιν» σχολίαζε το ρεπορτάζ για τ’ αποτέλεσμα.

Η ΑΝΑΦΟΡΑ συγκεκριμένα στην «Telefunken» δεν ήταν τυχαία. Ήδη, απ’ τις παραμονές του Β’ Παγκοσμίου και με αφορμή την απόφαση ίδρυσης του Ραδιοφωνικού Σταθμού Αθηνών (1938), το γερμανικό συγκρότημα «AEG -Telefunken – Siemens», μέσω του εν Ελλάδα εκπροσώπου του κι ευνοούμενου του μεταξικού καθεστώτος, Iωάννη Βουλπιώτη (μια σκοτεινή, αμφιλεγόμενη μορφή, γαμπρός του Von Siemens και ο οποίος, μετά την Απελευθέρωση, παραπέμφθηκε στο Ειδικό Δικαστήριο Δοσίλογων με την κατηγορία της γερμανικής κατασκοπείας / απαλλάχτηκε λόγω αμφιβολιών), είχε αναπτύξει έντονη δράση στην κατεύθυνση της σύναψης συμβάσεων προμηθειών με το Ελληνικό Δημόσιο. 

Αλλά, με «κέντρο» το παράρτημα της οδού Πανεπιστημίου (Αθήνα), και μια ευρύτερη διείσδυση στην ελληνική αγορά, όπως καταμαρτυρούν κι εντοπισθείσες ρεκλάμες στις μεγάλες αθηναϊκές εφημερίδες (βλ. «Ακρόπολις»).

ΟΤΑΝ, λοιπόν, το ’51 ψηφίστηκε ο πρώτος, ιστορικός νόμος 1663 περί δημιουργίας ραδιοτηλεοπτικού σταθμού (Ενόπλων Δυνάμεων), η «Telefunken», έχοντας ήδη εδραιώσει μια ισχυρότατη βάση, κατέδειξε ανοικτά τη βούλησή της να καταστεί κυρίαρχη και του (μελλοντικού) τηλεοπτικού τοπίου. 

Με κάθε τρόπο (γνωστή η ιστορία που περιγράφει ο Παύλος Τσίμας / «Καθημερινή», 2017 πως το ‘54 «ο πανίσχυρος υπουργός Συντονισμού του Παπάγου, Σπύρος Μαρκεζίνης, παραιτήθηκε κατηγορούμενος από τον συναγερμικό Τύπο ότι είχε συμφωνήσει με τον Γερμανό ομόλογό του, Λούντβιχ Ερχαρτ, την παραχώρηση της μελλοντικής ελληνικής τηλεόρασης στην Τελεφούνκεν…»).

Το ’65 υπολογίζεται ότι στη Ελλάδα βρίσκονταν περί τις 1000 συσκευές, εκ των οποίων οι 400 σε Αθήνα και Θεσσαλονίκη και οι 100 στην Κέρκυρα. Πολλές εισάγονταν απ’ τη Γιουγκοσλαβία κι άλλες από Έλληνες μετανάστες στη Γερμανία. Στην συντριπτική τους πλειοψηφία ήταν 19 ή 23 ιντσών, με τιμές από 9.000 έως 18.000 δρχ.

ΦΥΣΙΟΛΟΓΙΚΑ, λοιπόν, με «παρθένο» ακόμη το τοπίο (τέσσερις διαγωνισμοί ακυρώθηκαν έως τη δεκαετία του ’60), η περίπτωση της Κέρκυρας έμοιαζε, για τους Γερμανούς, με μια ελκυστική προοπτική ως προς την τελεσφόρηση των (πανελλαδικών) τηλεοπτικών σχεδίων τους. Πράγμα που υφέρπει, ίσως, και πίσω απ’ τη συνέχεια του… κερκυραϊκού ρεπορτάζ των «Νέων» του ‘57. 

Με τους τεχνικούς της «Telefunken» να δηλώνουν περιχαρείς πως «η Κέρκυρα προσφέρεται λόγω γειτνιάσεως με την Ιταλίαν δια την εφαρμογήν της τηλεοράσεως άνευ πολυδαπάνων εγκαταστάσεων» κι αποκαλύπτοντας πως «καταρτίζουν μελέτην, ώστε δια της Κερκύρας, το πρόγραμμα να αναμεταδίδεται εις όλην την Ελλάδα!»

ΕΝΤΕΛΕΙ, το project δεν προχώρησε. Πέρα, όμως, από επιχειρηματικές στρατηγικές, συμφέροντα και ίντριγκες, εκείνο το «όπως είναι γνωστό, η τηλεόραση λειτουργεί από χρόνια στην Κέρκυρα», που συνέχιζε να «παίζει»έντυπα έως και τα πρώτα χρόνια της δεκαετίας του ’60, άγγιζε «εύηχα» τις ευαίσθητες χορδές του Κερκυραίου. Και γιατί να το κρύψωμεν, άλλωστε… Νιώθαμε προνομιούχοι…

ΤO NIΩΣΑΜΕ και το ’66. Στο νωρίς της επίσημης, πλέον, εποχής… Κυριακή, 27 Φεβρουαρίου, ώρα 19.00. Η πρεμιέρα της ΥΕΝΕΔ (τότε Τ.Ε.Δ. / Τηλεόραση Ενόπλων Δυνάμεων). Της σημερινής ΕΡΤ2. Ώρα 19.03, «έναρξις – σήμα σταθμού». Κι αμέσως μετά, το πρώτο πρόγραμμα, που προβλήθηκε ποτέ: «Κέρκυρα». Ντοκιμαντέρ. Απ’ το studio στον τρίτο όροφο της Γ.Υ.Σ. (Γεωγραφική Υπηρεσία Στρατού). Στο Πεδίον του Άρεως.

ΚΥΡΙΩΣ, όμως, καμαρώναμε για τους 2+1 Κερκυραίους. Που ‘κεί, στα κεντρικά, μέσα στη φωλιά του… κούκου, «έκαναν κουμάντα». Πρώτα, η λιγότερο γνωστή θητεία στο πόστο του γενικού διευθυντή του Ε.Ι.Ρ., του, έως τότε, γενικού διευθυντή του Α.Π.Ε., Κυνοπιαστινού, Γρηγόρη Δαφνή (Κέρκυρα, 1909 – Αθήνα, 1977). 

Δημοσιογράφος και συγγραφέας ιστορικών και πολιτικών έργων, αντιστασιακός και άλλοτε συνεργάτης του Γεωργίου Παπανδρέου, έμεινε στη θέση του ώσπου κόπιασαν τα τανκς (1967). Και δίπλα… Η πιάτσα, το έλεγε περίπου έτσι: «Ο Γιώργος που τα ‘κοβε και τα ‘ραβε και η Νάκυ, που τα έλεγε…».

Γιώργος Κάρτερ

ΓΙΩΡΓΟΣ Κάρτερ (1928 -2012). Και Νάκυ Αγάθου. Αικατερίνη. Απ’ τις μυθικές φιγούρες των πρώτων, ρομαντικών καιρών της ελληνικής τηλεόρασης.

Ο ΚΑΡΤΕΡ, πνευματικός και πολυπράγμων. «Ο “ληξίαρχος και ιστορικός” της Ελληνικής Τηλεόρασης», όπως έχει γραφτεί, μέσα στα άλλα. Εύστοχο. Λογοτέχνης, δημοσιογράφος, θεατράνθρωπος. Πιονέρος του νέου Μέσου. 

Το σπούδασε, υποτροφία, σε Αυστρία (ÖRF) και Ιταλία (RAΙ) και, μετρώντας, απ’ το ’49, σπουδαία πορεία στο ραδιόφωνο (ΕΙΡ), όταν τέθηκε το θέμα «τηλεόραση», ανάλαβε. Μπροστάρης.

ΠΑΡΑΓΩΓΟΣ του πρώτου πειραματικού σταθμού, της ΔΕΗ, στη ΔΕΘ (1960). Επιτελικός νους στο σχεδιασμό της ΕΙΡΤ και τα πρώτα πειραματικά (1965). Συντονιστής προγράμματος στο «καλημέρα» της λειτουργίας της (23/2/1966). 

Και αργότερα, παρουσιαστής – υπεύθυνος ειδήσεων, διευθυντής τηλεόρασης της ΕΡΤ / ΕΡΤ-1, πρώτος διευθυντής Ραδιοφωνίας – Τηλεόρασης της ΕΡΤ-2 κι όσα άλλα.

Η ΝΑΚΥ, απ’ την άλλη, εξελίχθηκε σε θρύλο της «εκφώνησης προγράμματος». Αυτό το πόστο – μύθος της πάλαι ποτέ δημόσιας τηλεόρασης (ως τα 90s), σφήνα – γέφυρα μεταξύ των εκπομπών, το οποίο η αγγόνα του παλαιού, Λιαπαδίτη βουλευτή, Αχιλλέα Αγάθου (1890 – ’92, 1896 – ’98) κι άλλοτε εκφωνήτρια του νεόδμητου Ραδιοφωνικού Σταθμού Κέρκυρας, υπηρέτησε πιστά απ’ το ’67.

UNIQUE persona, σταρ της εποχής. Λάγνο βλέμμα, βαθιά, αισθαντική φωνή, ξανθιά, φριζαρισμένη κόμμωση (απ’ τις πρώτες ξανθιές της ελληνικής τηλεόρασης), φίνο ντύσιμο – και γέμιζε, λέει ο μύθος, η ΕΡΤ από επιστολές ερωτευμένων θαυμαστών. 

Και από… προτάσεις γάμου! Δεν ψηφίστηκε τυχαία δημοφιλέστερη παρουσιάστρια στη χώρα το ’69, στον διαγωνισμό της Ελληνικής Εταιρείας Προγραμμάτων Τηλεόρασης, του Σπ. Σπυρίδου. Όπως, τη δεκαετία του ’80, δεν επιλέχτηκε τυχαία απ’ τον μεγάλο Χάρρυ Κλυν να συμμετάσχει στην επιθεώρηση «… και πάσης Ελλάδος», αλλά και στην ταινία «Made in Greece».

ΠΛΗΝ ΤΩΝ ΑΛΛΩΝ, δεν υπήρξε σίριαλ της ελληνικής τηλεόρασης ως το ’88, που να μην πέρασε απ’ τα χείλη της. Όλα η «ζώσα ιστορία». «Παράξενος ταξιδιώτης» και «Άγνωστος Πόλεμος». «Μεθοριακός Σταθμός» και «Λούκα Παρκ». «Πανθέοι» και «Λωξάντρα». «Αστροφεγγιά» και «Ο Χριστός Ξανασταυρώνεται». «Γιούγκερμαν» και «Συμβολαιογράφος». 

Και φυσικά, τα… κερκυραϊκά. Τα σίριαλ με άμεσες ή δευτερεύουσες αναφορές στον τόπο της. Τη γενέθλια γη. Μόνο που τούτο το κεφάλαιο της σχέσης «Κέρκυρα και τηλεόραση» αποτελεί μια ειδική κατηγορία. Πλούσια. Ιδιάζουσα. Και ασφαλώς, ξεχωριστή…

Πηγή