Η καλλιτεχνική οικογένεια Προσαλέντη

Το όνομα Προσαλέντης αναφέρεται στη Χρυσή Βίβλο των ευγενών της Κέρκυρας από το 1504. Όνομα Ευγενούς οικογένειας της Κέρκυρας, βυζαντινής καταγωγής, η οποία εγκαταστάθηκε στο νησί μετά την άλωση της Κωνσταντινούπολης υπό των Τούρκων.

Ο πρώτος Προσαλέντης που μαρτυρείται ως ζωγράφος είναι ο Ιωάννης Προσαλέντης, γιος του Δημήτριου Προσαλέντη, ο οποίος αναφέρεται το 1584 πως διδάχτηκε τη ζωγραφική από τον διάσημο αγιογράφο Δελάρτα για διάστημα τριών χρόνων.

Στη διορία αυτή θα μάθαινε όλη την τέχνη της ζωγραφικής "καλά, πιστά και αληθινά" με όλα τα μυστήρια αυτής της τέχνης όπως συνήθιζαν οι καλοί τεχνίτες. Ο νεαρός ακολουθούσε το δάσκαλο του στις μετακινήσεις του έξω από την πόλη της Κέρκυρας υπό τη φροντίδα του δασκάλου του και ως αμοιβή για τη διδασκαλία που θα του πρόσφερε ο Ιωάννης θα εργαζόταν μαζί του για τα τρία χρόνια της μαθητείας του.

Το 1784 γεννήθηκε στην Κέρκυρα ο Παύλος Προσαλέντης, ο οποίος καταξιώθηκε ως ο πρώτος γλύπτης της νεότερης Ελλάδας. Τα πρώτα του μαθήματα τα έλαβε στην Κέρκυρα, δίπλα στον Ιταλό γλύπτη Μπόσι. Ακολούθως ταξίδεψε στη Ρώμη και έγινε μαθητής του Antonio Canova.

Ίδρυσε στην Κέρκυρα το 1804 την πρώτη ιδιωτική σχολή καλών τεχνών (Γλυπτικής και Ζωγραφικής) δημιουργώντας τις προϋποθέσεις μιας καλλιτεχνικής παιδείας δυτικού χαρακτήρα, αναλαμβάνοντας από απλές διακοσμητικές συνθέσεις μέχρι μεγάλα έργα. Η καλλιτεχνική σχολή του Προσαλέντη αργότερα μετατράπηκε σε δημόσια σχολή υπό των Άγγλων με τη μετονομασία "Ακαδημία Καλών Τεχνών".

Τα κυριότερα έργα του είναι ο ανδριάντας του αρμοστή Μαίτλαντ στο Αργοστόλι και του διαδόχου του Άνταμ στη Κέρκυρα, αμφότεροι εξ ορείχαλκου η Άρτεμη,ς έργο που βρίσκεται στην Αγγλία, η προτομή του Γκίλφορδ, η οποία βρίσκεται στην Κέρκυρα κ. α. Τα καλύτερα εκ μαρμάρου έργα του είναι το άγαλμα της Ηρούς και του Λεάνδρου και της Αρτέμιδας στο Λονδίνο. Απεβίωσε το1837.

Διαβάστε περισσότερα για τον Παύλο Προσαλέντη, στο σχετικό άρθρο μας, εδώ.

Προσωπογραφία Παύλου Προσαλέντη

Ο Κερκυραίος ζωγράφος Σπυρίδων Προσαλέντης (1830-1895), γιος του γλύπτη Παύλου Προσαλέντη, σπούδασε στην Accademia di Belle Arti της Βενετίας από την οποία αποφοίτησε λαμβάνοντας τη διάκριση του πρώτου βραβείου. Παρά την ολοκλήρωση των σπουδών του παρέμεινε για αρκετά χρόνια στη Βενετία προτού επιστρέψει στην Κέρκυρα.

Το 1865 επέστρεψε στην Ελλάδα και διορίστηκε καθηγητής ελαιογραφίας στο Σχολείον των Τεχνών της Αθήνας, όμως το επόμενο έτος αποχώρησε από τη θέση και επέστρεψε στη Βενετία όπου συμμετέχοντας στη Διεθνή Έκθεση της Βενετίας με τους πίνακές του "Έμπορος της Βενετίας" και "Τραβιάτα", κατάφερε να αποσπάσει βραβείο.

Από τα σημαντικότερα έργα του στο νησί της Κέρκυρας είναι οι εικόνες που φιλοτέχνησε για το τέμπλο του Αγίου Σπυρίδωνα. Το 1870 επέστρεψε στην Αθήνα, παρακινούμενος από το βασιλιά Γεώργιο Ά και ανέλαβε τη διακόσμηση του παρεκκλησίου των ανακτόρων, ενώ την ίδια χρονιά συμμετείχε στα Ολύμπια και βραβεύτηκε με χρυσό μετάλλιο Β' τάξεως.

Συχνά παρουσίαζε έργα του σε βιτρίνες αθηναϊκών καταστημάτων. Διορισμένος εκ νέου καθηγητής του πολυτεχνείου εξακολούθησε να διδάσκει μέχρι και το θάνατο του. Εξετέλεσε πολλές προσωπογραφίες, ιδίως αγωνιστών του 1821. Έργα του βρίσκονται στην Αθήνα, στην Κέρκυρα, τη Ρώμη και τη Βενετία.

Το 1876 με αφορμή τη θέσπιση δεύτερης έδρας ζωγραφικής στο Σχολείο των Τεχνών επανήλθε στο διδακτικό προσωπικό της σχολής κρατώντας τη θέση του μέχρι το θάνατο του το 1895.

Μεταξύ των μαθητών του συγκαταλέγονται ο Σπυρίδων Βικάτος, ο Δημήτριος Γερανιώτης, ο Νικόλαος Φέρμπος κ.α.

Παύλος Προσαλέντης

Ο Παύλος Προσαλέντης ήταν ζωγράφος, γιος του Σπυρίδωνα Προσαλέντη και ήταν γεννημένος το 1857 στη Βενετία. Αδέρφια του ήταν οι ζωγράφοι Αιμίλιος, Ελένη και Όλγα Προσαλέντη.

Σπούδασε στην Αθήνα, στη Νεάπολη κοντά στον D.Morelli, και στο Παρίσι.Μεταξύ των δασκάλων του συμπεριλαμβάνονταν ο πατέρας του αλλά και ο Νικηφόρος Λύτρας. Στη συνέχεια εργάστηκε για μεγάλο χρονικό διάστημα στην Αλεξάνδρεια της Αιγύπτου όπου δημιούργησε τα περισσότερα από τα έργα του.

Η ζωγραφική του επηρεάστηκε σε μεγάλο βαθμό από τις σπουδές του στη Γαλλία παρά από την ιδεαλιστική τεχνική της ιταλικής σχολής. Κύρια γνωρίσματα του Προσαλέντη αποτελούν το ρεαλιστικό και ακαδημαϊκό του ύφος ενώ σημαντική ήταν και η επιρροή του περιβάλλοντος στο οποίο έζησε στην Αίγυπτο.

Το έργο του περιλαμβάνει θαλασσογραφίες, τοπιογραφίες, προσωπογραφίες (στις οποίες συνδύαζε την απόδοση των φυσιογνωμικών χαρακτηριστικών με τη διείσδυση στον εσωτερικό κόσμο του εικονιζόμενου) αλλά και πίνακες ηθογραφικού περιεχομένου.

Τόσο ο ίδιος όσο κι ο αδελφός του Αιμίλιος (1859-1926) διακρίθηκαν για τις θαλασσογραφίες τους, με αφομοιωμένες επιδράσεις από το Παρίσι και δική τους προσωπική ο καθένας ατμόσφαιρα, στα ιστορικά θέματά τους.

Έργα του Παύλου Προσαλέντη βρίσκονται σε διάφορα μουσεία (όπως π.χ. η προσωπογραφία του Γεωργίου Αβέρωφ στην Πινακοθήκη Ε. Αβέρωφ του Μετσόβου και η ελαιογραφία του καπουτσίνου στο Παράρτημα Κέρκυρας της Εθνικής Πινακοθήκης) και ιδιωτικές συλλογές.

Για μεγάλη περίοδο έζησε και δούλεψε στην Αίγυπτο όπου επηρεάστηκε ζωγραφίζοντας ηθογραφικά θέματα της Ανατολή. Στο έργο του διακρίνεται η σχεδιαστική του ευχέρεια και η χρωματική του ευαισθησία, η ελευθερία στο σχέδιο και τα ρέοντα περιγράμματα. Οι περισσότεροι από τους πίνακες του αγοράστηκαν στην Αγγλία. Απεβίωσε στην Αλεξάνδρεια της Αιγύπτου το 1894.

Αιμίλιος Προσαλέντης

Ο Αιμίλιος Προσαλέντης, γεννήθηκε στην Κέρκυρα το 1859, ήταν και αυτός γιος του Σπυρίδωνα Προσαλέντη. Μετέβη στο Παρίσι και σπούδασε μηχανική. Επιστρέφοντας στην Ελλάδα υπηρέτησε ως αξιωματικός του μηχανικού στο Πολεμικό Ναυτικό, απεικονίζοντας διάφορα λιμάνια και τη ζωή του πολεμικού καραβιού.

Αυτοδίδακτος ζωγράφος, ασχολήθηκε κυρίως με τη θαλασσογραφία, την προσωπογραφία και την τοπιογραφία με την τελευταία να κρατάει τις ρίζες της από τη γαλλική επιρροή. Τα θέματα αυτά και οι θαλασσογραφίες αποτελούν το βασικό κορμό του έργου του.

Παράλληλα ενδιαφέρθηκε για την απεικόνιση ιστορικών γεγονότων από διαφόρους πολέμους, που διαδραματίστηκαν κυρίως στη θάλασσα, αλλά και για την απόδοση αρχαιολογικών τόπων και μνημείων. Κυρίως υδατογράφος, συνέβαλε, μαζί με τον Γιαλλινά και τον Μποκατσιάμπη, στη δημιουργία μιας παράδοσης της τεχνικής αυτής στην Κέρκυρα.

Οι υδατογραφίες του είναι πλούσιες σε φωτεινότητα, χρωματική ένταση και περιγραφική απλότητα. Πολλοί από τους ιστορικούς πίνακες του υπόκεινται στο υπουργείο Ναυτικών και τη σχολή Δοκίμων. Διάφορα έργα του βραβεύτηκαν σε διεθνής καλλιτεχνικές εκθέσεις.

Κατέχει μια σημαντική θέση κοντά στους Έλληνες θαλασσογράφους Κωνσταντίνο Βολανάκη, Ιωάννη Αλταμούρα και Βασίλειο Χατζή, έχει δώσει μια σειρά από θαυμάσιες απεικονίσεις θαλασσών, που δείχνουν όχι μόνο την εξαίρετη παιδεία του κοντά στο ζωγράφο πατέρα του Σπυρίδωνα Προσαλέντη, αλλά και τη γόνιμη αφομοίωση της υπαιθριστικής ζωγραφικής που γνώρισε στο Παρίσι κατά τη διάρκεια των σπουδών του εκεί.

Στο έργο του “Πολεμικά πλοία”, μια σύνθεση κλασική, όπου τα καράβια διαγράφονται στο φως του δειλινού, με φόντο έναν ευρύ ουρανό, ο Προσαλέντης δίνει έναν πίνακα με παραδοσιακά και ρομαντικά στοιχεία, αλλά και αναζητήσεις πάνω στο φως και τις ανακλάσεις του στη θάλασσα και τον ουρανό. Οι ακτίνες του ήλιου που δύει, γλιστρούν ανάμεσα από τα σύννεφα στον αφρό των κυμάτων, τα οποία αποδίδονται αρκετά ελεύθερα και φωτεινά, ενώ τα πλοία απεικονίζονται χωρίς λεπτομερείς περιγραφές, αλλά ως σκούροι όγκοι ζωγραφισμένοι κόντρα στο φως. Απεβίωσε το 1926.

Ελένη Προσαλέντη

Η Ελένη Προσαλέντη γεννήθηκε το 1870. Ήταν εγγονή του Παύλου Προσαλέντη του Πρεσβύτερου, κόρη του Σπυρίδωνα και αδερφή των Αιμιλίου, Παύλου και της Όλγας Προσαλέντη. Σπούδασε κοντά στο πατέρα της και έπειτα στο Παρίσι.

Το έργο της στρέφεται κυρίως γύρω από την προσωπογραφία και την αγιογραφία, όπου συναντώνται στοιχεία από τον ακαδημαϊσμό και το ρεαλισμό, με επιβίωση τύπων του παρελθόντος.

Παρουσίασε το έργο της σε ομαδικές εκθέσεις (Καλλιτεχνική Έκθεσις Αθηνών, Ζάππειο, 1896, «Εταιρεία Φιλοτέχνων», 1900 κ.α.). Έργα της βρίσκονται στην ΕΠΜΑΣ, στο Εθνικό Ιστορικό Μουσείο, στην Εταιρεία Φίλων του Λαού, στην Πινακοθήκη του «Παρνασσού», αγιογραφίες της υπάρχουν στην Κέρκυρα (στην Παναγία των Ξένων και στο χωριό Μαγουάδες), στον Αγ. Γεώργιο Καρύτση και στην εκκλησία της Ριζαρείου Σχολής. Πέθανε στην Κέρκυρα το 1910 ή το 1911.

Όλγα Προσαλέντη-Παπαδημακη

Η Όλγα Προσαλέντη-Παπαδημακη, ζωγράφος γεννηθείσα το 1872 στην Αθήνα. Σπούδασε αρχικά κοντά στο πατέρα της Σπυρίδωνα Προσαλέντη και έπειτα κοντά στον αδερφό της Παύλο. Το έργο της είναι επηρεασμένο από αυτό των δύο συγγενών της.

Ασχολήθηκε κυρίως με την Προσωπογραφία αλλά και την ηθογραφία, την αγιογραφία και τη μικρογραφία. Από τα κυριότερα έργα της ήταν η προσωπογραφία της βασιλόπαιδος Αλεξάνδρας, εκτεθείσα το 1889 στην Πετρούπολη, ο Γερομοναχός (στην Ιταλία) και η προσωπογραφία των Μιαούλη, Κανάρη και του ποιητή Κωστή Παλαμά στο Πανεπιστήμιο Αθηνών. Απεβίωσε το 1928.

Η προσφορά της οικογένειας των Προσαλέντιδων ήταν μεγάλη, τόσο στο νησί της Κέρκυρας όσο και ευρύτερα στον ελλαδικό χώρο. Κατάφεραν να μεταλαμπαδεύσουν την αγάπη για την τέχνη και κυρίως τη ζωγραφική με μεγάλο σεβασμό από γενεά σε γενεά προσκολλημένοι στο τρόπο του αρχικού τους διδασκάλου και προγόνου Παύλου Προσαλέντη (όσον αφορά την προσωπογραφία) ο οποίος ήταν ο θεμελιωτής στην εκμάθηση των τεχνών στο νησί της Κέρκυρας με τη δημιουργία της πρώτης καλλιτεχνικής σχολής.