Παύλος Προσαλέντης: Ο πρώτος γλύπτης της νεότερης Ελλάδας

 Ο Κερκυραίος Παύλος Προσαλέντης, υπήρξε πρωτοπόρος στη γλυπτική, ήταν ο πρώτος γλύπτης στη νεότερη Ελλάδα και ίδρυσε την πρώτη Καλλιτεχνική Σχολή στη χώρα μας.

Γεννήθηκε στην Κέρκυρα στις 28 Ιουνίου του 1784 και καταγόταν απο ονομαστή Κερκυραϊκή οικογένεια καλλιτεχνών.

Τα πρώτα του μαθήματα σχεδίου και γλυπτικής τα έκανε στο νησί των Φαιάκων από τον Ιταλό ξυλογλύπτη Λουίτζι Μπόσσι (Luigi Bossi)

Το 1803 ταξίδεψε μαζί με τον φίλο του Δημήτριο Τριβώλη-Πιέρη στη Ρώμη και γράφτηκε στην Ακαδημία του Αγίου Λουκά (Accademia di San Luca). Παράλληλα μαθήτευσε και κοντά στον κλασικιστή γλύπτη Αντόνιο Κανόβα (Antonio Canova). 

Επέστρεψε στην Κέρκυρα το 1806, και το 1808-1809 συμμετείχε στην ίδρυση της Ακαδημίας Επιστημών από τους Γάλλους. 

Το 1811 ίδρυσε την πρώτη Καλλιτεχνική Σχολή στην Ελλάδα, η οποία το 1815, με απόφαση του Άγγλου αρμοστή Θωμά Μαίτλαντ (Thomas Maitland), μετατράπηκε σε «Δημόσια των Ωραίων Τεχνών Ακαδημία».

Προσωπογραφία του Παύλου Προσαλέντη

Από το 1806, που επέστρεψε στην Κέρκυρα, συμμετείχε σε κάθε μορφής καλλιτεχνική δραστηριότητα. Μέχρι το 1808 εργαζόταν μαζί με τον Δημήτριο Τριβώλη-Πιέρη, τα σημαντικότερα έργα όμως τα έκανε μετά το θάνατο του φίλου του, και ιδιαίτερα από το 1815 και μετά.

Στα έργα αυτά συγκαταλέγεται και η προτομή του Πλάτωνα που φιλοτεχνήθηκε το 1815, στην οποία χάραξε την επιγραφή ΕΡΜΟΓΛΥ / ΦΙΚΗΣ / ΑΥΘΙΣ ΤΕΧΝΗΣ / ΚΟΡΚΥΡΑΙΩΝ / ΔΕΙΓΜΑ ΠΡΩΤΟΝ / ΤΟΥΤΟ ΠΑΥΛΟΣ / ΕΠΟΙΕΙ ΑΩΙΕ. 

Η επιγραφή αυτή καθιστά την προτομή του Πλάτωνα σημαντική για την ιστορία της νεοελληνικής γλυπτικής ως σημείο εκκίνησης, ενώ εκείνη του Θωμά Μαίτλαντ (1821-1822) είναι η πρώτη που χυτεύθηκε σε χαλκό, καθώς ο Προσαλέντης ήταν ο πρώτος γλύπτης στην Ελλάδα που χύτευσε γλυπτά σε χαλκό.

Φιλοτέχνησε επίσης ανδριάντες, ανάγλυφα για βάσεις αγαλμάτων και μυθολογικές συνθέσεις, ακολουθώντας την κλασικιστική παιδεία που είχε λάβει στην Ιταλία. Ακόμη, έκανε σχέδια για γλυπτά που εκτέλεσαν άλλοι καλλιτέχνες και σχεδίασε τις στολές των καθηγητών και των φοιτητών της Ιονίου Ακαδημίας. 

Πολλά από τα έργα του έχουν χαθεί, ενώ αρκετά είναι εκείνα τα οποία έχουν μεταφερθεί στην Αγγλία από τους ιδιοκτήτες τους. 

Ανάμεσα στα έργα του που σώζονται είναι οι ανδριάντες των Άγγλων αρμοστών της Κέρκυρας Θωμά Μαίτλαντ (1821-1822) και Φρέντερικ Άνταμ (Frederic Adam) (1832), η προτομή του Φρέντερικ Άνταμ (1825) και τέσσερα ανάγλυφα στο βάθρο της, καθώς και τέσσερα ανάγλυφα στο βάθρο της προτομής του βασιλιά της Αγγλίας Γεωργίου Α΄ (1826), που φιλοτέχνησε ο Άγγλος γλύπτης Φράνσις Λέγκατ Τσάντρυ (Francis Legatt Chantrey). Εκμαγείο ενός από τα ανάγλυφα αυτά βρίσκεται στην Εθνική Πινακοθήκη. 

Ο χάλκινος ανδριάντας του αρμοστή Φρέντερικ Άνταμ (1832), ύψους 5.5 μ., Ανάκτορα των Αγίων Μιχαήλ και Γεωργίου, Κέρκυρα

Ανέλαβε επίσης τα σχέδια για το υπερφυσικού μεγέθους άγαλμα της Βρετανίας, που τοποθετήθηκε στην κορυφή της πρόσοψης του ανακτόρου των Αγίων Μιχαήλ και Γεωργίου στην Κέρκυρα, καθώς και τα σχέδια των αναγλύφων για τις μετόπες της πρόσοψης του συγκεκριμένου ανακτόρου.

Παράλληλα με τις καλλιτεχνικές εργασίες ο Παύλος Προσαλέντης ασχολήθηκε και με τη διδασκαλία, διδάσκοντας σχέδιο και πλαστική τόσο ιδιωτικά όσο και στην Ιόνιο Ακαδημία, την οποία ίδρυσε το 1824 ο ελληνιστής και φιλέλληνας Φρέντερικ Νορθ, κόμης του Γκίλφορντ (Frederic North, 5th Earl of Guilford). Προσέφερε μάλιστα τις υπηρεσίες του χωρίς αμοιβή.

Το 1820 ονομάστηκε Ιππότης του Τάγματος των Αγίων Μιχαήλ και Γεωργίου και η αρμοστεία τον παρασημοφόρησε για την πολύπλευρη προσφορά του στην τέχνη. 

Ο Παύλος Προσαλέντης ήταν ένας από τους τρεις κυριότερους εκπροσώπους της Επτανησιακής Σχολής στη γλυπτική.

Απεβίωσε στην Κέρκυρα την 1η Φεβρουαρίου του 1837, καθώς οι συνεχείς χυτεύσεις είχαν προκαλέσει ανεπανόρθωτη βλάβη στον οργανισμό του. Γιος του ήταν ο ζωγράφος Σπυρίδων Προσαλέντης.