Κωνσταντίνος Θεοτόκης

Στέφανος-Κωνσταντίνος Θεοτόκης (13 Μαρτίου 1872 – 1 Ιουλίου 1923)

Ο Κωνσταντίνος Θεοτόκης υπήρξε λογοτέχνης και διανοούμενος, που δέσποσε στα ελληνικά γράμματά στις αρχές του 20ού αιώνα. Ήταν σημαντικός εκπρόσωπος της Επτανησιακής Σχολής και ασχολήθηκε τόσο με την πεζογραφία όσο και με την ποίηση, ενώ μετέφρασε έργα των Ουίλλιαμ Σαίξπηρ, Γιόχαν Βόλφγκανγκ φον Γκαίτε και άλλων. 

Τα πιο γνωστά του έργα είναι οι νουβέλες Η Τιμή και το Χρήμα και Κατάδικος και το μυθιστόρημα Οι Σκλάβοι στα Δεσμά τους., 

Γεννήθηκε στην Κέρκυρα, ήταν γόνος αριστοκρατικής οικογένειας, - πατέρας του ήταν ο Μάρκος Θεοτόκης και μητέρα του η Αγγελική Πολυλά (ξαδέρφη του λόγιου Ιάκωβου Πολυλά) -, τα μέλη της οποίας ασχολήθηκαν με την πολιτική και τη διπλωματία ήδη από τον 14ο αι..τα μέλη της οποίας ασχολήθηκαν με την πολιτική και τη διπλωματία ήδη από τον 14ο αι..

Φοίτησε στο «Εκπαιδευτήριο Καποδίστριας», στη συνέχεια στο «Κερκυραικό Γυμνάσιο» και σε ηλικία 17 ετών αναχώρησε για το Παρίσι όπου έκανε τις ανώτατες σπουδές του στο Παρίσι, παρακολουθώντας μαθήματα φιλολογίας, μαθηματικών, ιατρικής και χημείας, χωρίς ωστόσο να λάβει κανένα δίπλωμα.

Οι ευρύτατες γνώσεις του και η γνώση ξένων γλωσσών -ήταν κάτοχος πέντε ομιλουμένων γλωσσών (ιταλικής, γαλλικής, γερμανικής, αγγλικής, ελληνικής) και άλλων πέντε από τις νεκρές (αρχαία ελληνικά, λατινικά, εβραϊκά, αρχαία περσικά, σανσκριτικά)- του επέτρεψαν να ασχοληθεί με μεταφράσεις αρχαίων ελλήνων και ξένων κλασσικών, ενώ την ίδια περίοδο δημοσιεύτηκαν και τα πρώτα του πεζά στα περιοδικά της εποχής.

Έτσι πολύγλωσσος από νεαρά ηλικία ασχολήθηκε πέραν της πεζογραφίας με τη μετάφραση και την ποίηση. Σε ηλικία 19 ετών έγραψε στη γαλλική το πρώτο του έργο, το «Η ζωή των ορέων» ("La vie des Montagnes"), που δημοσιεύθηκε και από τον εκδοτικό οίκο "Mercure de France". Την ίδια εποχή (συγκεκριμένα το 1887) εξέδωσε μία μελέτη για τον ηλεκτροχημικό τηλέγραφο και το επανδρωμένο (κυβερνούμενο) αερόστατο.

Το 1889 ξεκινά τις σπουδές του στο Πανεπιστήμιο της Σορβόνης, ενώ δύο χρόνια αργότερα καταφεύγει στη Βενετία για οικονομικούς λόγους, όπου και γνωρίζει την βαρώνη Ερνεστίνη φον Μάλοβιτς, την οποία ύστερα από αντιρρήσεις του πατέρα του την παντρεύεται δύο χρόνια αργότερα.

Το 1895 απέκτησε μαζί της μία κόρη, αφού ήδη είχε εγκαταλείψει τις σπουδές του, και εγκαταστάθηκε στη Κέρκυρα, στον εξοχικό πύργο των Καρουσάδων, όπου αφοσιώθηκε στη μελέτη. 

Στην Ευρώπη, που είχε ταξιδέψει δύο φορές για ελεύθερη επιμόρφωση στα Πανεπιστήμια του Γκρατς (1898) και του Μονάχου (1908-1909), απαρνήθηκε τον Νίτσε και ασπάστηκε τον Μαρξ. Με τη δεύτερη επίσκεψή του στην Ευρώπη ήρθε σε επαφή και με την κίνηση των σοσιαλιστών της εποχής από τις οποίες και διακρίνονται τα έργα του.

Αλληλογραφεί και συντονίζει τις απόψεις του με εκείνες του ομοϊδεάτη του Χατζόπουλου κι επιστρέφοντας πρωτοστατεί στην ίδρυση του «Σοσιαλιστικού Ομίλου» και του «Αλληλοβοηθητικού Συνδέσμου Εργατών της Κέρκυρας» (1910-1914), ενώ παράλληλα υποστήριξε το κίνημα για τη χειραφέτηση των γυναικών.

Σκίτσο του Κωνσταντίνου Θεοτόκη

Συνδέθηκε με τον ποιητή Μαβίλη και προσχώρησε από τους πρώτους στο κίνημα του δημοτικισμού. Μαζί με τον Μαβίλη συμμετείεχε σε εθνικούς αγώνες, όπως στην εξέγερση της Κρήτης το 1896, ως εθελοντής και στον Ελληνοτουρκικό πόλεμο του 1897 στη Θεσσαλία, επικεφαλής δικού του σώματος. 

Συμμετείχε και σε τοπικές πρωτοβουλίες, π.χ. εναντίον της απόφασης του δήμου της Κέρκυρας για την εγκατάσταση ρουλέτας στο νησί. Καταφέρθηκε, επίσης, εναντίον της πολιτικής του συγγενούς του υπουργού και αργότερα πρωθυπουργού Γεώργιου Θεοτόκη.

Κατά τον Α΄ Παγκόσμιο Πόλεμο έλαβε ενεργό μέρος στο κίνημα της Θεσσαλονίκης. Τότε και απώλεσε ολόκληρη την προικώα περιουσία του στην Αυστρία (1917) οπότε και αναγκάσθηκε να δουλέψει αναλαμβάνοντας το γραφείο λογοκρισίας παντός εντύπου και αλληλογραφίας, θέση που διατήρησε για δύο μόλις ημέρες.

Κατά τη διάρκεια του πολέμου, προσχωρεί στο Κόμμα των Φιλελευθέρων, διορίζεται αντιπρόσωπος του κόμματος στην Κέρκυρα και το 1918 μετακομίζει στην Αθήνα.

Στην ελληνική λογοτεχνία η πεζογραφία του Κ. Θεοτόκη είχε σημαντική προσφορά. Στα εκτενή διηγήματά του: Η τιμή και το χρήμα, Η ζωή και ο θάνατος του Καραβέλα, Ο κατάδικος και Οι σκλάβοι στα δεσμά τους διακρίνεται η δραματικότητα της αφήγησης και η ρεαλιστική απόδοση της ζωής σε μια ηθογραφική ατμόσφαιρα, που διαπνέεται και από φιλοσοφική διάθεση. 

Τα σύντομα διηγήματά του, τα οποία δημοσιεύτηκαν στην αρχή στο περιοδικό Τέχνη του Κ. Χατζόπουλου και στον Νουμά, και που αργότερα κυκλοφόρησαν με τον τίτλο Κορφιάτικες ιστορίες, αποδίδουν με απλότητα και λιτότητα την κερκυραϊκή ζωή της εποχής, με εικόνες αδρές και σκληρές.

Γεγονός είναι ότι υπήρξε επηρεασμένος από τον Νίτσε από την πρώιμη περίοδο της συγγραφικής του δραστηριότητας, όταν έγραψε πεζογραφήματα όπως Το Πάθος (1899) και διηγήματα όπως το Πίστομα. Στη ποιητική του συγγραφή κυριαρχούν οι μεταφράσεις του Σαίξπηρ που απέδωσε έμμετρα την Τρικυμία, τον Μάκβεθ, τον Βασιλιά Ληρ και τον Οθέλλο.

Επίσης μετέφρασε τα Γεωργικά του Βιργιλίου, τον Έρμαν και Δωροθέα του Γκαίτε, τον Φαίδωνα του Πλάτωνα, και από τη σανσκριτική τα: Σακούνταλα, Μαλαβίκα και Αγνημίτρα. Έγραψε επίσης και μερικά σονέτα που διακρίνονταν για τη λεπτότητα αισθήματος.

Το 1922 διαγνώστηκε ότι πάσχει από καρκίνο του στομάχου. Χειρουργήθηκε και αποσύρθηκε στην Κέρκυρα, όπου άφησε την τελευταία του πνοή την 1η Ιουλίου 1923, σε ηλικία 51 ετών. 

ΜΥΘΙΣΤΟΡΗΜΑΤΑ

    Vie de montagne, Paris, Perrin et Cie. Libraires - `Editeurs, 1895 -πρωτόλειο.
    Η ζωή και ο θάνατος του Καραβέλα, Περ. Λογοτεχνία, τόμ. Α΄ Μάρτ. 1920 & τὀμ. Β΄ Ιούλ. 1920 / Αθήναι, εκδ. οικ. Γ.Ι. Βασιλείου, 1920 / Βιβλιοπωλείον της Εστίας, 1990 / Νεφέλη, 1990 / Δωρικός, 1996 / εκδ. «Ιδέες», Κέρκυρα
    Οι σκλάβοι στα δεσμά τους, Ελευθερουδάκης 1922// Τυπογραφείο «Κείμενα», 1981 / Σύγχρονη Εποχή, 1987 / Εκδ. ΝΕΑ ΣΥΝΟΡΑ - Α.Α. Λιβάνη, 1991.

ΝΟΥΒΕΛΕΣ

    (Σημ. : με / γίνεται αναφορά σε άλλη έκδοση.)

•     Το Πάθος, 1899.
•     Η τιμή και το χρήμα, Περ. Ο Νουμάς, τεύχ. 484-497, 1912 / Εκδ. της «Συντροφιάς των Εννιά», Χρωμοτυπολιθογραφείο Αφών Ασπιώτη, Κέρκυρα 1914 / Ελευθερουδάκης 1921 / Τυπογραφείο «Κείμενα» 1969, 1978, 1984 / γράμματα, 1991/ Νεφέλη, 1993.
•     Κατάδικος, Βιβλιοπωλ. Γ.Ι. Βασιλείου, 1919 // «Βιβλιοθήκη Ελεύθερου Ανθρώπου» 1934 / «Κείμενα» 1973 / Βιβλιοπωλείον της Εστίας, 1997 / Νεφέλη, 1990 / Δωρικός, 1995 / Δαμιανός χ.χ.. / εκδ. «Ιδέες», Κέρκυρα

ΔΙΗΓΗΜΑΤΑ

•     Το βιο της κυράς Κερκύρας, 1898 / Τυπογραφείο «Κείμενα», Αθήνα, 1982 / Εικ. Μ. Ζαβιτσιάνος, Εκδ. Νεφέλη, Αθήνα, 1993.
•     Πίστομα, Περ. Τέχνη, τεύχ. Ιαν. 1899.
•     Juventus Mundi, Περ. Διόνυσος, τεύχ. ΙΙ, τομ. Α΄, 1901.
•     Ακόμα;, Περ. Ο Νουμάς, τεύχ. 82, (Φεβρ. 1904).
•     Κασσώπη, Περ. Ο Νουμάς, τεύχ. 93, (Απριλ. 1904).
•     Κάιν, Περ. Ο Νουμάς, τεύχ. 139, (Μάρτιος 1905).
•     Απελλής, Περ. Ο Νουμάς, τεύχ. 139, (Μάρτιος 1905)/ Τυπογραφείο «Κείμενα» 1983 /Εκδόσεις ΑΓΡΑ 1991.
•     Τίμιος κόσμος, Περ. Ο Νουμάς, τεύχ. 148, (Μάιος 1905).
•     Η ζωή του χωριού, Περ. Ο Νουμάς, τεύχ. 151 (Ιούνιος 1905).
•     Η παντρειά της Σταλαχτής, Περ. Ο Νουμάς, τεὐχ. 167 (Οκτ. 1905).
•     Οι δυο αγάπες, Περ. Ο Νουμάς, τεύχ. 387-390 (Απριλ. - Μάιος1910).
•     Αμάρτησε;, Επιθ. Εθνικόν Ημερολόγιον Κων/νου Σκόκου, 1913.
•     Αγάπη παράνομη, Διήγημα ανέκδοτο, Επιμ. Φίλιππος Βλάχος, Καστανιώτης, Αθήνα,1977.
•     Ο παπά Ιορδάνης Πασίχαρος και η ενορία του (ανολοκλήρωτο) 1923 / Φιλ. επιμελ. Γιάννης Δάλλας, Εκδ. δια χειρός-ΣΥΝΕΧΕΙΑ, Αθήνα, 1994.
•     Η χάση του κόσμου. Το όνειρο του Σατνή. Κέρκυρα, Ανέκδοτα διηγήματα, Τυπογραφείο «Κείμενα», Αθήνα, 1981.
•     Εκδόσεις περιλαμβάνουσες πλείονα του ενός διηγήματα
•     Κάιν, Τίμιος Κόσμος και άλλα διηγήματα, εκδ. Πατάκης, Αθήνα,1999.
•     Κορφιάτικες ιστορίες Προλ. Ειρήνης Α. Δενδρινού, Εταιρεία προς ενίσχυσιν των Επτανησιακών Μελετών, Κέρκυρα, 1935.
•     Κορφιάτικες ιστορίες (Πίστομα, Ακόμα;, Κάιν, Η ζωή του χωριού, Υπόληψη, Τίμιος κόσμος, Η παντρειά της Σταλαχτής, Αγάπη παράνομη, Οι δυο αγάπες, Αμάρτησε;), εισαγ. Γιάννης Δάλλας, με 11 χαράγματα του Μάρκου Ζαβιτσιάνου, Επίμετρο & Γλωσσάρι, Τυπογραφείο «Κείμενα», 1982.
•     Κορφιάτικες ιστορίες, Επιμ. Γιάννης Δάλλας, Γαβριηλίδης, 2005.
•     Κορφιάτικες ιστορίες, με γλωσσάρι του Αρ. Κάντα, Εκδ. Ιδέες, Κέρκυρα χ.χ..

ΠΟΙΗΜΑΤΑ

•     Ανέκδοτα σονέτα του Κωνσταντίνου Θεοτόκη, Επιμέλεια Φίλιππος Βλάχος (σχεδίασμα εισαγωγής στην έκδοση), στο περ. Πόρφυρας : «ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟΣ ΘΕΟΤΟΚΗΣ, Αφιέρωμα», Τεύχη 57-58, σσ. 207-249 (1 τόμος), Κέρκυρα, Απρίλης - Σεπτέμβρης 1991. Στο άρθρο του αυτό ο Φ. Βλάχος, με γνώση, ευθύτητα και σοφία, επικρίνει την προχειρότητα εκδοτών - εκδόσεων σονέτων του Θεοτοκή και δείχνει το δρόμο για έκδοση πιστή στο πνεύμα και το γράμμα του ποιητή και λέει μετά λόγου γνώσεως όχι σε αυθαιρεσίες, παραλήψεις, διαιρέσεις στίχων και αβασάνιστες εφαρμογές αισθητικών και ποιητικών μέτρων. Με γλωσσάρι, σχόλια και μετρική ανάλυση.
•     Τα Σονέτα, Εισ. & επιμ. Ορ. Αλεξάκης, Ωκεανίδα, Αθήνα, 1999.

ΜΕΤΑΦΡΑΣΕΙΣ

•     Ιστορία της ινδικής λογοτεχνίας
•     Τα γεωργικά του Βεργιλίου (Vergilius Publius Maro), Λαούππ Ε. 1909.
•     Ὁ Ὀθέλλος, ὁ Μαῦρος τῆς Βενετίας -- τραγῳδία τοῦ Γουΐλιαμ Σαίξπηρ, (William Shakespeare), Βασιλείου 1915.
•     Ἡ τρικυμία: Τραγῳδία τοῦ Γουλιέλμου Σαίξπηρ, Γραμμάτης 1916.
•     Ἑρμᾶννος καί Δωροθέα, Johann Wolfgang von Goethe, Βασιλείου 1920.
•     Μάκβεθ: Τραγωδίατοῦ Γουλιέλμου Σαίξπηρ, Ελευθερουδάκης 1923.
•     Τα προβλήματα της φιλοσοφίας, Bertrand Russell, Γ. Ι. Βασιλείου 1923.
•     Ἡ κυρία Μποβαρύ, Gustave Flaubert, Βασιλείου 1923-1924.
•     Νάλας και Νταμαγιάντη, επεισόδιο του Μαχαμπχαράτα, μεταφρασμένο από το Λορεντσο Μαβίλη και τον Κωνστ. Θεοτόκη; εισαγωγή του Hermann Camillo Kellner, Ελευθερουδάκης 1928.
•     Ὁ Ἃμλετ : Τραγωδία σέ πέντε πράξεις, Γουΐλλιαμ Σαίξπηρ, Μιχαλᾶ 1977
•     Λουκρήτιος, Περί Φύσεως (De rerum natura), Τυπογραφείο ΚΕΙΜΕΝΑ, 1986

Αντλήθηκαν πληροφορίες απο: wikipedia | sansimera