Οι φυλακές της Κέρκυρας που επι αγγλοκρατίας υπήρξαν πρότυπο σωφρονιστικού ιδρύματος ανά την Ευρώπη

Όσο κι αν ακούγεται περίεργο οι φυλακές της Κέρκυρας, που στα νεότερα χρόνια κατείχαν τη φήμη κάτεργου, χωρίς ειλικρινά να υφίσταται κάποια βάση σε αυτό, επί αγγλοκρατίας υπήρξαν πρότυπο σωφρονιστικού ιδρύματος ανά την Ευρώπη. Η αρχιτεκτονική τους, βασισμένη στο σχέδιο Πανοπτικόν περιελάμβανε 10 ακτινωτά διατεταγμένα κτήρια και στη μέση το κυκλικό γραφείο του διευθυντή από όπου μπορούσε να ελέγχει ανά πάσα στιγμή μέσα από τα δέκα παράθυρα του γραφείου του οποιαδήποτε ύποπτη κίνηση, είναι άξια θαυμασμού μέχρι σήμερα.

 Το σύστημα που εφαρμόζονταν ήταν το μικτό απομονωτικό, δηλαδή συλλογική εργασία των κρατουμένων σε καθεστώς σιωπής κατά τη διάρκεια της ημέρας και απομόνωση τη νύχτα, τη στιγμή που στην υπόλοιπη Ευρώπη ίσχυε το αυστηρά απομονωτικό σύστημα. Οι κρατούμενοι προέρχονταν κυρίως από την Κέρκυρα και τα υπόλοιπα νησιά του Ιονίου, και παρά το αυστηρά γραφειοκρατικό καθεστώς, έχαιραν απόλυτου σεβασμού τόσο από τους φύλακες, των οποίων η συμπεριφορά ελέγχονταν και τυχόν δωροδοκία τους σήμαινε αυτόματα και την απόλυσή τους, όσο και από τον ίδιο τον διευθυντή. 

Το αξιοθαύμαστο όμως ήταν τα υπέροχα έργα τέχνης, κατασκευασμένα από τους ίδιους τους κρατούμενους, τα οποία πωλούνταν πανάκριβα, καθιστώντας το χώρο της φυλακής, χώρο διεξαγωγής ενός αληθινά επικερδούς εμπορίου και δίνοντας σε αυτούς τους ανθρώπους την αίσθηση ότι άξιζαν πραγματικά. Επιτελούσε δηλαδή η φυλακή τον ουσιαστικό της ρόλο. Δυστυχώς, σήμερα ο μεγάλος βαθμός παθητικότητας στις φυλακές, όχι μόνο της Κέρκυρας αλλά πανελλαδικά είναι η κύρια αιτία των συνεχών υποτροπών των κρατουμένων, επιβεβαιώνοντας τους αρχαίους ημών προγόνους, ότι αργία μήτηρ πάσης κακίας και δικαιώνοντας τον Έριχ Φρομ που υποστήριζε ότι η ανία και η πλήξη είναι η ρίζα κάθε κακοήθους επιθετικότητας.

Για την πρότυπη και εύρυθμη λειτουργία του γράφει μετά από 23 χρόνια ο Μιχαήλ Μητσάκης στην «Εστία»: «Και εν τούτοις, τις θα το επίστευεν, υπάρχει και μια φυλακή εν Ελλάδι, ης οι τρόφιμοι δεν κυλίονται εις τον βόρβορον, δεν αποκτηνούνται, δεν αποθηριούνται. Υπάρχει μιαν φυλακή, ην δια να επισκεφθής δεν αναγκάζεσαι να κατέλθης εις βάθη ανήλια, ήτις δεν απόζει, ης δεν αποκλείουν τείχη κυκλώπεια τον αέρα, και το φως αδιαπέραστοι φραγμοί. Υπάρχει μια φυλακή, εν η δεν κάθηνται νυχθημερόν σταυροποδητεί χαρτοπαικτούντες οι κατάδικοι, δε μένουν βεβυθισμένοι εις την ιλύν και την αργίαν… Υπάρχει μια φυλακή εν η εργάζονται! Και αύτη είναι το Σωφρονιστήριον της Κέρκυρας.»

via